అంతర్జాతీయ మాతృభాషా దినోత్సవం. ప్రపంచ వ్యాప్తంగా 2002 నుంచి ప్రతి సంవత్సరం ఫిబ్రవరి 21ప్రపంచ దేశాలన్నీ, అంతర్జాతీయ మాతృభాషా దినోత్సవం జరుపుకుంటున్నాయి.విభిన్న దేశాలు, విభిన్న సమాజాలు, సమూహాలు,వ్యక్తుల భాషా, సాంస్కృతిక ప్రత్యేకతపై అందరికీ అవగాహన పెంచేందుకు ప్రతి సంవత్సరం అంతర్జాతీయ మాతృభాషా దినోత్సవం ప్రపంచ దేశాలు జరుపుకుంటున్నాయి. ఇదే అంతర్జాతీయ మాతృభాషా దినోత్సవం ప్రధాన లక్ష్యం.యునెస్కో ద్వారా 17 నవంబర్ 1999న మొదటిసారిగా అంతర్జాతీయ మాతృభాషా దినోత్సవంగా ప్రకటించారు.కాగా,    2002లో   ఐక్యరాజ్యసమితి జనరల్ అసెంబ్లీ ఇందుకు సంబదించిన తీర్మానం ఆమోదించింది.  ఇక అక్కడి  నుంచి  ప్రతి సంవత్సరం ప్రపంచ దేశాలు భాషా దినోత్సం జరుపుకుంటున్నాయి. 

మాతృభాషా దినోత్సవం“అన్ని భాషల పరిరక్షణను ప్రోత్సహించడానికి విస్తృత చొరవలో భాగం. 2008నిఅంతర్జాతీయ భాషల సంవత్సరంగా కూడా ప్రకటించారు. మాతృభాషలో విద్యాబోధన జరపడం మానవాళి ప్రగతికి అత్యవసరమని గుర్తింపుతో ఈ నిర్ణయం తీసుకున్నారు.  

అంతర్జాతీయ మాతృభాషా దినోత్సవాన్ని జరుపుకోవాలనే ఆలోచన బంగ్లాదేశ్ చొరవతో వచ్చింది.తూర్పు పాకిస్తాన్‌లోని బంగ్లా మాట్లాడే ప్రజలపై పాకిస్తాన్ దురాగతాలకు వ్యతిరేకంగా భారత సైన్యం ధైర్యమైన ఆపరేషన్‌తో ఆ దేశం ఉనికిలోకి రావడం తెలిసిందే. అనేక కారణాల వల్ల భారత్‌కు ఈ రోజు చాలా ముఖ్యమైనది.  

1947లో పాకిస్తాన్ ను కృత్రిమంగా సృష్టించినప్పుడు, ఆ దేశం భౌగోళికంగా రెండు వేర్వేరు భాగాలుగా ఏర్పడింది.  తూర్పు పాకిస్తాన్ (ప్రస్తుతం బంగ్లాదేశ్ అని పిలుస్తారు), పశ్చిమ పాకిస్తాన్ (ప్రస్తుతం పాకిస్తాన్ అని పిలుస్తారు). సంస్కృతి, భాష మొదలైన వాటిలో రెండు భాగాలు ఒకదానికొకటి చాలా భిన్నంగా ఉన్నాయి.  

1948లో అప్పటి పాకిస్తాన్ ప్రభుత్వం బంగ్లా మాతృభాషగా ఉన్న తూర్పు పాకిస్తాన్ ప్రజలతో సహా ఉర్దూను పాకిస్తాన్  ఏకైక జాతీయ భాషగా ప్రకటించింది. తూర్పు పాకిస్తాన్ నుండి వచ్చిన జనాభాలో ఎక్కువ మందికి బంగ్లా మాతృభాష అయినందున తూర్పు పాకిస్తాన్ ప్రజలు నిరసన తెలిపారు. అక్కడి నివాసితులు ఉర్దూతో పాటు బంగ్లా కనీసం జాతీయ భాషల్లో ఒకటి కావాలని డిమాండ్ చేశారు.  

1948 ఫిబ్రవరి 23న తూర్పు పాకిస్థాన్‌కు చెందిన ధీరేంద్రనాథ్ దత్తా ఈ డిమాండ్‌ను పాకిస్థాన్ రాజ్యాంగ సభలో మొదట లేవనెత్తారు.కానీ పాకిస్థాన్ ప్రభుత్వం ఉర్దూను విధించడంలో మొండిగా వ్యవహరించింది. ఇది నిరంతర యుద్ధానికి దారితీసింది, సాధారణ ప్రజలు, భారీ ర్యాలీలు, సమావేశాలు ఏర్పాటు చేయడం సాధారణమైంది.  

21 ఫిబ్రవరి 1952న, ఢాకా విశ్వవిద్యాలయం విద్యార్థులు నిర్వహించిన ర్యాలీలపై పోలీసులు కాల్పులుజరిపారు.ఈ బహిరంగ కాల్పుల ఘటనలో అనేక మంది మరణించారు.  గాయపడ్డారు. మాతృభాష కోసం ప్రాణత్యాగం చేసిన చరిత్రలో ఇదో అరుదైన ఘటన.

కెనడాలోని వాంకోవర్‌లో నివసిస్తున్న ఇద్దరు బంగ్లాదేశీయులు రఫీకుల్ ఇస్లాం, అబ్దుస్ సలాం ఈ తీర్మానాన్ని సూచించారు. వారు 9 జనవరి 1998న అంతర్జాతీయ మాతృభాషా దినోత్సవాన్ని ప్రకటించడం ద్వారా ప్రపంచ భాషలను అంతరించి పోకుండా కాపాడేందుకు చర్యలు తీసుకోవాలని కోఫీ అన్నన్‌కు లేఖ రాశారు.  

భాషా ఉద్యమం సందర్భంగా ఢాకాలో 1952లో జరిగిన హత్యల జ్ఞాపకార్థం వారు ఫిబ్రవరి 21 తేదీని ప్రతిపాదించారు.” 21 ఫిబ్రవరి – అంతర్జాతీయ మాతృభాషా దినోత్సవం. 17 నవంబర్ 1999న యునెస్కో 30వ సాధారణ సభ “ఫిబ్రవరి 21ని అంతర్జాతీయ మాతృభాషగా ప్రకటించాలని ఏకగ్రీవంగా తీర్మానించింది. 

ఈ రోజు భారతదేశం  చరిత్రలో ఒక అద్భుతమైన అధ్యాయం.  పాకిస్తాన్‌పై నిర్ణయాత్మక యుద్ధంలో పోరాడటం ద్వారా, బంగ్లా భాషా గుర్తింపున ఇస్లామిక్ రాజ్యమైన పాకిస్తాన్ అణచివేతతో అంతరించి పోకుండా మన సైన్యం కాపాడిన చారిత్రాత్మక సంఘటనకు కూడా నిదర్శనం.

ఇంగ్లీషు మీడియంలో ఇంజినీరింగ్ విద్యను అభ్యసించే వారి కంటే భారతీయ భాషల ద్వారా చదివే విద్యార్థులు ఎక్కువ శాస్త్రీయ పరిశోధనలు చేస్తారని ప్రముఖ భారతీయ శాస్త్రవేత్త సివి శ్రీనాథ్ శాస్త్రి తెలిపారు.

“నేను మాతృభాషలో గణితం, సైన్స్ చదివాను కాబట్టి నేను మంచి శాస్త్రవేత్త కాగలిగాను (ధరంపేత్ కాలేజ్ నాగ్‌పూర్)” అని మాజీ రాష్ట్రపతి డాక్టర్ ఏపీజే అబ్దుల్ కలాం చెప్పారు. “నేను 60 సంవత్సరాలుగా ఇంగ్లీషు వాడుతున్నాను, కానీ మనం హిందీలో మాట్లాడే స్వేచ్చా స్థాయిని ఇంగ్లీష్ ఎప్పటికీ సులభతరం చేయదు” అని పండిట్ మదన్ మోహన్ మాలవ్య స్పష్టం చేశారు. 

“సైన్స్‌ను ప్రజలకు అందుబాటులోకి తీసుకురావాలంటే, మాతృభాష ద్వారా సైన్స్ బోధించాలి” అని ప్రపంచ ప్రఖ్యాత కవి, నోబెల్ బహుమతి గ్రహీత రవీంద్ర నాథ్ ఠాకూర్ తేల్చి చెప్పారు.  “విదేశీ బోధనా మాధ్యమం మన పిల్లల నరాలపై అదనపు భారాన్ని మోపింది, వారిని గిలిగింతలు చేసింది, వారు సృజనాత్మకతకు సరిపోరు …. విదేశీ భాష స్థానిక భాషల అభివృద్ధికి ఆటంకం కలిగిస్తుంది.” అని మహాత్మా గాంధీ హెచ్చరించారు.  

భాష అనేది సంస్కృతి, నాగరికతలలకు ప్రతిబింబం.భాష పతనం వల్ల మన సాంస్కృతిక విలువలు సహితం  పడిపోతున్నాయి. భాషను మార్చడం విలువలను కూడా మారుస్తుంది. సంస్కృతికి మూలాధారం భాష.175 ఏళ్లుగా ఇంగ్లీషు మీడియం వల్ల మన దేశం చాలా నష్టపోతోంది. ఇంగ్లీషు వల్ల పిల్లల మెదడుపై భారం పెరిగింది. ఇది వారిపై అణచివేతకు దారితీస్తుంది. ఈ కారణంగా వారు సరిగ్గా అభివృద్ధి చెందడం లేదు. వారికి ఇంగ్లీషు సరిగా రాదు, మాతృభాష రాదు. అదేవిధంగా సమయం, శ్రమ, ధనం కూడా వృథా అవుతున్నాయి.  

విద్య సార్వత్రికమైనదిగా చేయడం సాధ్యం కావడం లేదు. మన దేశంలో చాలా మంది పిల్లలు ఇంగ్లిష్, గణితంలో ఫెయిల్ అవుతున్నారు. విదేశీ భాష నుండి కొంత జ్ఞానం, సమాచారం పొందవచ్చు. కానీ జ్ఞానాన్ని సృష్టించలేము. అదే విధంగా పరిశోధన పనుల్లో ప్రపంచవ్యాప్తంగా మనం వెనుకబడి ఉంటున్నాము.

నిజానికి, భారతీయ భాషలకు ఇంగ్లీష్ నుండి సవాలు ఎదురు కావడం లేదు, కానీ ఆంగ్ల మనస్తత్వం ఉన్న భారతీయుల నుండి ప్రమాదం ఎదురవుతుంది. మనం హిందీని లేదా భారతదేశంలోని ఏ భాషని సమర్థించనవసరం లేదు. కానీ జాతీయ ప్రయోజనాల పరంగా శాస్త్రీయమైన,హేతుబద్ధమైన దానిని మనం సమర్థించాలి.